13. Międzynarodowy Festiwal „Śladami Singera”
Organizatorem wydarzenia jest Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie. Od początku powstaje on we współpracy z lokalnymi samorządami i instytucjami kultury odwiedzanych miejscowości.
Stworzyliśmy oryginalny festiwal, który co roku w połowie lipca wędruje od miasta do miasta, zatrzymując się na chwilę w każdym z nich, gdzie poprzez artystyczne działania przywołujemy pamięć, uczymy, bawimy i wzruszamy. Temu służą wszystkie punkty tegorocznego programu – od dokumentu „Po-lin. Okruchy Pamięci”, poprzez monodram „Zapomniane opowieści rabinów i cadyków”, po plenerowy spektakl „Przyjaciele Sztukmistrza 2023”. Uczestniczący w nim artyści przyjeżdżają do nas z różnych stron świata, różnych krajów, różnych kultur. Na czas trwania naszej wędrówki Lubelszczyzna staje się międzynarodowym centrum opowieści o unicestwionym świecie. Wszystkie biorące udział w festiwalu miejscowości występują w opowiadaniach Izaaka Baszewisa Singera. Wybrał je jako miejsce życia bohaterów swoich opowiadań, a my podążamy tym szlakiem.
Literacka rzeczywistość, osadzona w miastach i miasteczkach regionu jest uniwersalna i rozpoznawalna przez czytelników na całym świecie. 80 lat po Zagładzie wciąż skłania do osobistej refleksji i przemyśleń. W naszych propozycjach na 13. edycję festiwalu fakt ten jest szczególnie podkreślany. Jeszcze 100 lat temu w tych „singerowskich miastach” tętniło żydowskie życie, co pokazują amatorskie filmy w dokumencie Jolanty Dylewskiej. Tę odczuwalną nieobecność przywołują opowieści chasydzkie zebrane w monodramie Teatru NN. Artyści w plenerowym widowisku, w swoich ekwilibrystycznych pokazach, budują „mosty” między przeszłością i teraźniejszością. Dobrze to wyczuwają widzowie naszych festiwalowych wydarzeń śpiewając wspólnie z nami na zakończenie spektaklu słowa rabina Nachmana z Bracławia: „Cały świat to jeden wąski most. Ale ważne jest, by się nie bać”.
Chcielibyśmy zwrócić uwagę na nieustający rozwój naszej festiwalowej idei. W I edycji (2011) byliśmy w 5 miejscowościach: Tyszowcach, Szczebrzeszynie, Józefowie, Biłgoraju i Lublinie. Co roku nasza podróż wydłużała się o kolejne miasto: w 2012 roku dołączyła Bychawa, w 2013 – Kraśnik, w 2014 – Krasnobród, w 2015 – Kock, w 2016 – Piaski, w 2017 – Janów Lubelski, w 2018 – Chełm, w 2019 – Goraj, w 2020 – Łęczna, w 2021 – Lubartów, w 2022 – Stary Dzików, w tym roku – Krasnystaw. Lista miejscowości opisanych przez noblistę jest znacznie dłuższa, mamy więc plany na kolejne lata i kolejne edycje.
Festiwal odbywać się będzie w terminie 15 – 29 lipca 2023 r. w następujących miejscowościach:
15 – 16 lipca: Lubartów
16 – 17 lipca: Łęczna
17 – 18 lipca: Krasnystaw
18 – 19 lipca: Bychawa
19 – 20 lipca: Szczebrzeszyn
20 – 21 lipca: Piaski
21 – 22 lipca: Kraśnik
22 – 23 lipca: Goraj
23 – 24 lipca: Biłgoraj
24 – 25 lipca: Janów Lubelski
25 – 26 lipca: Krasnobród
26 – 27 lipca: Stary Dzików
27 – 28 lipca: Józefów
29 lipca: Lublin
PROGRAM FESTIWALU W KAŻDEJ Z MIEJSCOWOŚCI (z wyjątkiem Lublina):
I DZIEŃ
godz. 18:00 / Projekcja filmu dokumentalnego „Po-lin. Okruchy pamięci”
Reżyseria: Jolanta Dylewska; produkcja: Bomedia Mirosław Bork
Dokument Jolanty Dylewskiej oparty jest na filmowych materiałach archiwalnych – efekcie wieloletnich poszukiwań na całym świecie. Autorami tych unikalnych filmów są Żydzi, którzy wyemigrowali do USA, a po latach przyjeżdżali do Polski, by odwiedzić swoich krewnych. Ich amatorskie, kręcone niewprawną ręką, filmy ocalają, w bardzo szczególny sposób, skrawek tamtego świata przed niepamięcią. W „Po-lin” zapisane na taśmach kipiące życie przedwojenne zostaje zderzone z obrazami współczesnych miasteczek wschodniej Polski, Kieleckiego, Galicji. (…) Dylewska zrobiła film o życiu, nie o Zagładzie. Pustka tych miasteczek zapełnia się w cudowny sposób na naszych oczach. Najpierw przemawiają przedmioty – drzwi, okiennice, kłódki, ocalała mezuza na framudze drzwi, kratka okienna w kształcie gwiazdy Dawida. A potem, jak na zawołanie, pojawiają się „oni”, przedwojenni mieszkańcy tych miasteczek. Wychodzą ze swoich domów, podchodzą do kamery. Uśmiechają się. Nikogo nie winią, niczego od nas nie potrzebują. To oni nam są do czegoś potrzebni… Przed projekcją filmu zostanie zaprezentowana gazeta festiwalowa „Sztukmistrz”, zawierająca program tegorocznego festiwalu oraz ważne informacje związane z jego ideą i dotychczasowymi realizacjami.
II DZIEŃ
godz. 19:00 / Spektakl „Zapomniane opowieści rabinów i cadyków” w wykonaniu Witolda Dąbrowskiego (Teatr NN)
Monodram, którego warstwę literacką tworzą legendy, podania, dokumenty poprzez które poznajemy wybranych przedstawicieli żydowskiego życia religijnego w dawnej, wielokulturowej Polsce. Historie tajemnicze, fascynujące, śmieszne i refleksyjne przybliżające nieznany nam świat polskich Żydów. To storytelling w czystej postaci, wzbogacony o śpiewane na żywo żydowskie melodie bez słów, zwane nigunami.
godz. 20:00/ „Przyjaciele Sztukmistrza 2023”
Plenerowe widowisko teatralne z elementami nowego cyrku: akrobatyki powietrznej, fire show, tańca, beatbox’u, i muzyki na żywo w wykonaniu artystów, m.in. z Włoch, Grecji, USA, Szwecji, Peru, Czech, Niemiec i Polski. Spektakl, który jest swoistą marką festiwalu. Od wielu lat reżyserowany przez Arkadiusza Ziętka. Co roku z tym samym tytułem, ale za każdym razem nowy, oryginalny, w innej obsadzie. Zawsze jednak odnoszący się do historii Jaszy Mazura – literackiego „Sztukmistrza z Lublina”, połączonej z historiami prezentowanymi przez zaproszonych artystów.
Lublin 29 lipca (godziny popołudniowe, Plac Litewski)
Prezentacja widowiska plenerowego „Przyjaciele Sztukmistrza 2023” w ramach tegorocznej edycji Carnavalu Sztukmistrzów. Tradycyjnie kończymy naszą festiwalową wędrówkę, występując w programie innego festiwalu, także odwołującego się do idei „sztukmistrza”. Dzięki temu obydwa festiwale spotykają się ze sobą.