Zjawisko powstawania obrazu w zaciemnionej przestrzeni, będące wynikiem wpadania do niego światła przez mały otwór, znane było od dawna. Było wykorzystywane do obserwacji zaćmienia słońca przez arabskiego fizyka Ibn al-Haitham Alhazena, a pierwszego ważniejszego opisu camera obscura dokonał uczony, artysta, matematyk Leonardo da Vinci. Geometryczne odwzorowanie trójwymiarowego świata na dwuwymiarową powierzchnię,
światłoczułego materiału umieszczonego wewnątrz camera obscura, stanowi wynalazek fotografii. Na przestrzeni lat, rozwój nauki i techniki znacząco wpłynęły na rozwój i ewolucję fotograficznej techniki obrazowania. Zmieniał się sprzęt i technologie. XXI w. to upowszechnienie się elektronicznych, cyfrowych technik obrazowania i przetwarzania obrazu. A jeszcze na początku tego wieku technologia cyfrowa była przez wielu fotografów całkowicie negowana. Mimo rozwoju technologicznego i postępów w obrazowaniu, wykorzystanie otworkowej camera obscura w fotografii, chociaż niszowe, jest wciąż aktualne. Fotografia otworkowa, to poezja fotografii. Może czasem nieudolna i nie doskonała, ale jednak poezja. Nie zawsze i nie dla każdego zrozumiała.

Od kilkunastu lat pozostaję wierny fotografii otworkowej. Wraz z upływem czasu zastanawiam się co jest przyczyną mojego zauroczenia nią. Na pewno subtelność i na pewno osobliwość obrazów powstających przy użyciu światłoczułych materiałów chemicznych i różnych konstrukcji kamer otworkowych. W książce „Odwzajemnione spojrzenie”, poświęconej fotografii otworkowej, Zbigniew Tomaszczuk dzieli realizacje obrazów otworkowych na trzy główne kategorie: gdzie najistotniejszym elementem jest korzystanie z kamery, gdzie najistotniejsza jest konstrukcja kamery i gdzie najistotniejszym jest element akcji-działania. Całkowicie odpowiada mi ta kategoryzacja. W zależności od nastroju i celu odnoszę się do każdej. Ale mam także wspólny mianownik dla tych kategorii, którym jest fizyka światła – subtilitas lucis. Światło nam towarzyszy, nie wiem czy możliwe jest życie bez światła. Światło fascynuje, jest badane przez ludzi. Subtelne właściwości światła przejawiają się w jego właściwościach korpuskularno-falowych. Prędkość światła, a więc fotonów, jest największą prędkością w przyrodzie. Póki co nie odkryto istnienia tachionów poruszających się z prędkościami nadświetlnymi. Zbieranie informacji na temat światła trwa już 3000 lat, a pytanie czym jest światło pozostaje wciąż niezmienne. Obraz świata, utworzony przez fotony wpadające do camera obscura przez mały otworek, tak jak samo światło, jest wciąż tajemniczy i subtelny.

Mirosław Radomski